Kiểm soát độ ẩm dược liệu an toàn và đúng cách

Độ ẩm là một trong những yếu tố quan trọng quyết định chất lượng của dược liệu. Nếu độ ẩm không được kiểm soát đúng mức, dược liệu dễ bị mốc, biến chất hoặc mất đi dược tính vốn có, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng. Trong bài viết này, hãy cùng Harison Việt Nam tìm hiểu về độ ẩm dược liệu, cũng như các phương pháp kiểm soát độ ẩm hiệu quả, giúp duy trì dược liệu luôn ở trạng thái tốt nhất. 

Độ ẩm an toàn của dược liệu

Độ ẩm dược liệu là tỷ lệ phần trăm nước còn lại trong nguyên liệu thô, bột hoặc chế phẩm của dược liệu, phản ánh mức nước còn sót lại sau quá trình thu hái và sơ chế. Chỉ số này đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả sử dụng của nguyên liệu.

Mỗi loại dược liệu có mức độ ẩm lý tưởng riêng, nhưng thường nằm trong khoảng 60–65%. Ở mức độ này, dược liệu vừa hạn chế nguy cơ nấm mốc, vi khuẩn và sâu bọ phát triển, vừa giữ được thành phần tinh dầu cùng các hoạt chất quan trọng. 

Độ ẩm ảnh hưởng như thế nào đến chất lượng dược liệu

• Độ ẩm là một trong những yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cũng như tác dụng của dược liệu trong suốt quá trình bảo quản và sử dụng. Khi độ ẩm quá cao, môi trường trở nên thuận lợi cho nấm mốc và vi khuẩn phát triển, dẫn đến việc dược liệu bị hư hỏng, giảm giá trị sử dụng và thậm chí sinh ra các độc tố có hại cho sức khỏe.
• Trong khi đó nếu độ ẩm quá thấp, dược liệu sẽ bị khô, trở nên giòn và dễ vỡ, dẫn đến giảm giá trị sử dụng cũng như khó bảo quản lâu dài. Quá trình mất nước này không chỉ gây ra sự biến đổi về kết cấu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng bên trong, làm hao hụt hoặc mất đi một phần các thành phần có lợi vốn có trong dược liệu, từ đó làm giảm hiệu quả khi sử dụng.
• Ngoài ra, độ ẩm còn ảnh hưởng đến khối lượng, kích thước và màu sắc của dược liệu. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến quá trình đóng gói và bảo quản mà còn tác động đến việc định liều và sử dụng thuốc đúng cách.
• Mỗi loại thảo dược có đặc tính riêng, chẳng hạn, hoa hòe với tính mát và công dụng cầm máu. Loại dược liệu này dễ bị nấm mốc, biến chất nếu độ ẩm quá cao. Ngược lại, nấm linh chi lại cần môi trường có độ ẩm vừa phải. Nếu để độ ẩm quá thấp, nấm trở nên khô giòn, dễ gãy nát, làm giảm giá trị sản phẩm. Trong khi đó, nhân sâm đặc biệt nhạy cảm với hơi ẩm, khi bảo quản ở độ ẩm cao, sâm dễ thối rữa, nhiễm nấm, dẫn đến mất hoàn toàn tác dụng bồi bổ. 

Vì vậy, duy trì độ ẩm trong khoảng an toàn là việc làm cực kỳ quan trọng, vừa bảo vệ dược liệu khỏi hư hỏng, vừa đảm bảo chất lượng, an toàn và hiệu quả khi sử dụng trong sản xuất thuốc và các sản phẩm từ dược liệu.

Kiểm soát độ ẩm dược liệu bằng phương pháp thủ công 

Kiểm soát độ ẩm dược liệu là một bước quan trọng để đảm bảo chất lượng và giá trị sử dụng của nguyên liệu trong ngành dược. Trong đó, phương pháp thủ công được nhiều cơ sở sản xuất nhỏ và các hộ gia đình lựa chọn nhờ tính đơn giản, chi phí thấp và không yêu cầu nhiều thiết bị chuyên dụng. Dưới đây là những phương pháp thủ công phổ biến mà bạn có thể áp dụng.

Lưu trữ đúng cách:

Để bảo quản dược liệu đúng cách, nên chọn khu vực khô ráo, thoáng khí và tránh ánh nắng trực tiếp, giúp ngăn ngừa ẩm mốc và duy trì chất lượng. Đồng thời, dược liệu nên được đặt trong các túi zip hoặc hộp đậy kín để hạn chế tiếp xúc với không khí ẩm, từ đó giữ nguyên hương vị và dược tính.

Kiểm soát nhiệt độ và thông gió:

Để kiểm soát độ ẩm dược liệu hiệu quả, cần duy trì nhiệt độ bảo quản dưới 25°C nhằm ngăn ngừa nấm mốc và vi khuẩn phát triển. Bên cạnh đó, khu vực bảo quản nên có hệ thống thông gió hoặc quạt nhẹ để đảm bảo không khí lưu thông, tránh tình trạng ẩm ướt tích tụ, từ đó giữ cho dược liệu luôn khô ráo và ổn định.

Sấy khô dược liệu:

Để loại bỏ độ ẩm dư thừa và bảo vệ dược liệu khỏi hư hỏng, nên phơi hoặc sấy dược liệu ở nhiệt độ từ 40–60°C. Sau khi sấy xong, dược liệu cần để nguội hoàn toàn trước khi cho vào túi hoặc hộp kín, tránh tạo môi trường ẩm bên trong và đảm bảo chất lượng được duy trì lâu dài.

Kiểm tra định kỳ:

Việc kiểm tra định kỳ dược liệu là rất cần thiết; vì thế nên thường xuyên theo dõi để phát hiện sớm các dấu hiệu hư hỏng như mốc, biến chất hoặc mùi bất thường. Khi phát hiện kịp thời, bạn có thể loại bỏ hoặc xử lý dược liệu bị hỏng, ngăn ngừa lây lan và bảo vệ chất lượng toàn bộ lô hàng.

Phương pháp kiểm soát độ ẩm dược liệu bằng thủ công mang lại nhiều lợi ích như:

• Đơn giản, dễ thực hiện, không yêu cầu thiết bị phức tạp.
• Tiết kiệm chi phí, phù hợp với các cơ sở sản xuất nhỏ.
• Giữ được đặc tính tự nhiên và hương vị nguyên bản của dược liệu.
• Hạn chế tác động hóa chất lên nguyên liệu

Bên cạnh đó phương pháp này cũng tồn tại một số hạn chế nhất định như:

• Phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm và quan sát, dễ gây sai số.
• Chịu ảnh hưởng lớn bởi thời tiết và điều kiện môi trường (mưa, ẩm ướt, nhiệt độ không ổn định).
• Quá trình kiểm tra và xử lý dược liệu ẩm cần cẩn thận, nếu không dễ gây tổn thất.
• Tốn nhiều thời gian và công sức, đặc biệt với khối lượng dược liệu lớn.

Kiểm soát độ ẩm dược liệu bằng máy hút ẩm 

Trong khi phương pháp thủ công vẫn được ưa chuộng vì sự đơn giản và chi phí thấp, việc kiểm soát độ ẩm dược liệu bằng máy hút ẩm ngày càng trở nên phổ biến. Các model này hoạt động bằng cách hút không khí ẩm, làm lạnh và tách nước ra khỏi không khí, sau đó thải lại không khí khô hơn. Đồng thời, với cảm biến hiện đại, máy có thể tự động duy trì mức độ ẩm mong muốn, giúp kho dược liệu luôn giữ được trạng thái lý tưởng, an toàn và ổn định, bảo vệ chất lượng và kéo dài thời gian sử dụng của nguyên liệu.

Việc kiểm soát độ ẩm dược liệu bằng máy hút ẩm mang lại nhiều lợi ích quan trọng như:

• Kéo dài thời gian bảo quản: Duy trì độ ẩm ổn định ở mức lý tưởng giúp kéo dài đáng kể thời gian bảo quản dược liệu, giảm thiểu hao hụt và lãng phí.
• Đảm bảo tiêu chuẩn sản xuất: Sử dụng máy hút ẩm giúp doanh nghiệp tuân thủ các yêu cầu về độ ẩm trong quá trình sản xuất và bảo quản dược phẩm, như tiêu chuẩn GMP và ISO.
• Giảm thiểu chi phí: Bảo quản hiệu quả giúp giảm rủi ro hư hỏng và chi phí liên quan đến xử lý nguyên liệu kém chất lượng hoặc phải bảo quản trong môi trường chuyên dụng tốn kém.
• Ứng dụng đa dạng: Máy hút ẩm có thể sử dụng trong nhiều trường hợp, từ sấy khô, kiểm soát độ ẩm cho các sản phẩm như viên nang mềm đến bảo quản trong kho, container hoặc các khu vực lưu trữ.

Trong số các dòng máy hút ẩm chất lượng trên thị trường, Harison nổi bật với hiệu suất ổn định, khả năng kiểm soát độ ẩm chính xác và độ bền cao, là lựa chọn lý tưởng để bảo quản dược liệu an toàn và lâu dài. Trong đó nổi bật nhất là 3 model:

Máy hút ẩm Harison HD-45BE

Harison HD-45BE là lựa chọn lý tưởng để kiểm soát độ ẩm dược liệu, đặc biệt trong các cơ sở nhỏ hoặc gia đình. Với công suất 45 lít/24h, phạm vi kiểm soát độ ẩm 40–80% và bảng điều khiển điện tử hiển thị chính xác mức độ ẩm hiện tại, máy giúp duy trì môi trường khô ráo, ổn định, hạn chế tối đa nguy cơ nấm mốc, vi khuẩn phát triển, từ đó bảo toàn chất lượng và giá trị dược liệu. 

 

Máy hút ẩm HD-45BE được thiết kế nhỏ gọn với vỏ thép không gỉ và bình chứa 6,5L cùng hệ thống xả nước liên tục giúp vận hành tiện lợi, tiết kiệm thời gian. Bên cạnh khả năng hút ẩm mạnh mẽ, model còn lọc bụi, mang lại không khí sạch sẽ và an toàn, đảm bảo môi trường bảo quản dược liệu luôn lý tưởng.

Máy hút ẩm Harison HD-60B

Máy hút ẩm công nghiệp Harison HD-60B là giải pháp tối ưu để bảo quản dược liệu, giúp duy trì độ ẩm ổn định, ngăn ngừa nấm mốc, vi khuẩn và các tác nhân làm hư hỏng nguyên liệu. Với công suất 60L/24h và lưu lượng gió 600m³/h, máy có khả năng xử lý ẩm hiệu quả cho các phòng chứa dược liệu có diện tích dưới 150m², đồng thời hoạt động êm ái với độ ồn dưới 56dB. 

Đặc biệt bảng điều khiển điện tử cùng cảm biến độ ẩm thông minh cho phép Harison HD-60B tự động vận hành, đảm bảo môi trường bảo quản luôn đạt độ ẩm lý tưởng. Thiết kế chắc chắn với vỏ thép sơn tĩnh điện, tay đẩy và bánh xe lớn giúp di chuyển linh hoạt và sử dụng an toàn. Nhờ những tính năng này, thiết bị không chỉ bảo vệ dược liệu lâu dài mà còn giữ nguyên chất lượng và giá trị dược tính.

Máy hút ẩm công nghiệp Harison HD-192B

Máy hút ẩm công nghiệp Harison HD-192B mang đến giải pháp toàn diện để bảo quản dược liệu, giữ nguyên giá trị và tác dụng của nguyên liệu trong suốt quá trình lưu trữ. Với công suất hút ẩm 192 lít/24h và lưu lượng gió 2500 m³/h, máy nhanh chóng loại bỏ hơi ẩm dư thừa, duy trì độ ẩm lý tưởng từ 40–80% và nhiệt độ hoạt động hiệu quả 20–30°C, hạn chế nấm mốc và vi khuẩn phát triển. 

Harison HD-192B ứng dụng công nghệ ngưng tụ lạnh tiên tiến cùng môi chất R410a kết hợp cảm biến thông minh giúp thiết lập và duy trì độ ẩm mong muốn một cách tự động, đảm bảo hiệu quả tối ưu mà không cần thao tác phức tạp. Chưa kể hệ thống xả nước liên tục, chế độ tự động xả đá và độ ồn <59 dB giúp máy vận hành ổn định, phù hợp với kho dược liệu có diện tích từ 250–300 m².  

Tóm lại, việc kiểm soát độ ẩm dược liệu là yếu tố then chốt để bảo đảm chất lượng, duy trì dược tính và kéo dài thời gian sử dụng của nguyên liệu. Với các giải pháp hiện đại như máy hút ẩm Harison, bạn hoàn toàn có thể yên tâm rằng dược liệu luôn được bảo quản trong môi trường lý tưởng, ổn định và an toàn. Hãy đến với Harison Việt Nam ngay hôm nay để lựa chọn cho mình những thiết bị hút ẩm chất lượng, phù hợp với nhu cầu sản xuất và bảo quản dược liệu của bạn, giúp tối ưu hiệu quả và nâng cao giá trị sản phẩm.